Czy wysokość alimentów zasądzonych przez sąd, bądź ustalonych umownie pomiędzy uprawnionym (małoletnim), a zobowiązanym (rodzicem) może w przyszłości ulec zmianie?
W społeczeństwie dominuje mylne przekonanie, iż alimenty ustanawiane są raz na zawsze wbrew temu, co wynika z przepisów prawa.
Alimenty mogą bowiem zostać podwyższone, obniżone, a nawet całkowicie zniesione.
Najczęściej jednak wytaczane są powództwa o podwyższenie alimentów, wobec czego postaram się Państwu w tym artykule przybliżyć tę tematykę.
W jakiej sytuacji i kiedy można się domagać podwyższenia alimentów?
Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać w razie „zmiany stosunków”.
Kiedy mamy zatem do czynienia ze „zmianą stosunków”? Pojęcie to nie zostało nigdzie wprost zdefiniowane, jednak o podwyższenie alimentów można ubiegać się w sytuacjach takich jak:
- wzrost potrzeb dziecka wraz z wiekiem;
- wzrost potrzeb dziecka w związku z chorobą (np. leki, wizyty lekarskie, rehabilitacja);
- wzrost dochodów lub wzrost możliwości zarobkowych zobowiązanego rodzica.
Spośród wskazanych przykładów pozwy o podwyższenie alimentów są składane najczęściej w oparciu o przesłankę zwiększenia usprawiedliwionych potrzeb dziecka.
Chociażby z zasad doświadczenia życiowego wynika, iż zdecydowanie więcej kosztuje utrzymanie dziecka w wieku szkolnym od niemowlaka lub dziecka uczęszczającego do przedszkola.
W momencie, gdy małoletni zaczyna chodzić do szkoły dochodzą bowiem niezbędne wydatki związane z zakupem tzw. „wyprawki szkolnej” czy opłacaniem wycieczek szkolnych. Niejednokrotnie dzieci zaczynają także na tym etapie chodzić na dodatkowe lekcje z języków obcych, korepetycje, a także zaczynają rozwijać swe pasje.
Sytuacja ulega diametralnej zmianie, gdy dziecko staje się nastolatkiem, ponieważ na tym etapie rozwoju małoletni generują jeszcze wyższe koszty utrzymania, tj. koszty związane z zakupem odzieży, obuwia, środkami higieny. Ponadto, wzrastają wtedy także potrzeby dzieci jeśli chodzi o rozrywkę, np. kino, spotkania ze znajomymi itp.
Co jaki czas można zatem występować z pozwem o podwyższenie alimentów? Nie można tego jednoznacznie sprecyzować. Najbardziej istotne jest to, czy od ostatniej sprawy alimentacyjnej doszło do wspomnianej „zmiany stosunków”.
Istnieją bowiem przypadki, gdy wydarzy się coś nagłego i niespodziewanego, jak np. wypadek dziecka i wówczas z pozwem takim można wystąpić bezpośrednio po zakończeniu ostatniej sprawy alimentacyjnej.
Co do zasady rodzic sprawujący opiekę nad dzieckiem decyduje się na złożenie takiego pozwu w sądzie co kilka lat – w zależności od wzrostu potrzeb związanych z wiekiem dziecka.
Gdzie należy złożyć pozew i co powinien zawierać?
Pozew o podwyższenie alimentów należy złożyć w sądzie rejonowym, wydziale rodzinnym i nieletnich właściwym dla miejsca zamieszkania uprawnionego (małoletniego) lub zobowiązanego (rodzica). Jest on wolny od opłat sądowych.
Należy w nim określić strony postępowania, tj. powoda i pozwanego. Warto zwrócić uwagę, że oznaczając powoda nie wskazujemy danych wyłącznie dziecka, na rzecz którego są dochodzone alimenty. Należy wskazać również dane przedstawiciela ustawowego, który reprezentuje małoletniego (najczęściej jest to matka).
Następnie, należy oznaczyć wartość przedmiotu sporu, którą stanowi różnica pomiędzy kwotą alimentów, których się domagamy, a kwotą alimentów zasądzonych uprzednio – pomnożona przez dwanaście.
Przykład: Obecnie otrzymujemy 500 zł tytułem alimentów i chcielibyśmy żeby sąd podwyższył te alimenty do kwoty 800 zł. W takiej sytuacji wartość przedmiotu sporu będzie wynosić 3.600 zł ([800 zł – 500 zł] x 12 = 3.600 zł).
Pomimo wyżej wymienionych wymogów formalnych pozwu pamiętać trzeba, iż najważniejszym elementem jest sporządzenie wyczerpującego uzasadnienia pozwu. Nie można bowiem poprzestać na stwierdzeniu, że potrzeby dziecka wzrosły – należy w wyczerpujący i szczegółowy sposób opisać dlaczego wnosimy o zmianę wysokości świadczenia alimentacyjnego.
W takich sprawach bowiem sąd bada okoliczności faktyczne, które uległy zmianie i jednocześnie powodują potrzebę dokonania zmiany zasądzonych alimentów.
W zależności od tego jaką wskażemy przyczynę „zmiany stosunków”, trzeba przedstawić na poparcie swych twierdzeń odpowiedni materiał dowodowy.
Przykładowymi dowodami, wskazującymi np. na wzrost kosztów utrzymania dziecka są:
- rachunki za książki, podręczniki do szkoły;
- rachunki za zajęcia dodatkowe, np. lekcje języka obcego, balet, karnet na basen ;
- rachunki za korepetycje;
- faktury za obozy sportowe;
- bilety do kina, teatru.
W sytuacji, gdy dziecko choruje przewlekle, bądź uległo uprzednio wypadkowi należy dla udowodnienia tych okoliczności przedłożyć stosowne zaświadczenia lekarskie, rachunki lub faktury za leki, konsultacje lekarskie, rehabilitację itd.
Jeśli z kolei doszło do „zmiany stosunków” w wyniku wzrostu zarobków rodzica, który płaci alimenty, np. w wyniku zmiany pracy lub otrzymania awansu, to istnieją również przesłanki ku temu, żeby rodzic ten przyczyniał się w większym zakresie niż dotychczas do kosztów utrzymania dziecka.
Poza uzasadnieniem naszego żądania należy także wskazać zasądzoną dotychczas kwotę alimentów oraz na jakiej podstawie małoletni jest uprawniony do ich otrzymywania – czy na podstawie wyroku sądu (należy określić sąd, który go wydał, datę wydania wyroku oraz sygnaturę akt sprawy) czy umowy zawartej ze zobowiązanym.